Corticoid là loại chất có tác dụng trong việc làm giảm tình trạng viêm trong cơ thể hiệu quả. Nhưng nếu không biết cách sử dụng đúng liều, corticoid sẽ gây ra rất nhiều tác dụng phụ nguy hiểm tới sức khỏe con người. Cùng Khaibaoyte.vn tìm hiểu về tác dụng, tác dụng phụ và các lưu ý khi sử dụng để làm giảm tối đa tác dụng phụ mà loại chất này mang lại.
Mục lục bài viết
1. Corticoid là gì?
Corticoid (tên đầy đủ là corticosteroid) được biết đến là một loại thuốc kháng viêm rất hiệu quả trong điều trị một số bệnh lý. Thuốc chứa corticoid có tác dụng giảm sưng, ngứa, mẩn đỏ và các phản ứng dị ứng. Loại chất này có tác dụng tương tự như hormone được sản xuất bởi tuyến thượng thận.
Một số bệnh lý thường được chỉ định dùng như: bệnh hen suyễn, viêm khớp, lupus, dị ứng,..Mặc dù thuốc có hiệu quả trong điều trị giảm viêm, sưng, ngứa nhưng cũng đồng thời làm suy giảm hệ thống miễn dịch của cơ thể.
Thuốc chứa corticoid có nhiều dạng khác nhau như: dạng viên, dạng tiêm, dạng hít qua miệng, dạng xịt mũi, dạng dung dịch dùng với máy khí dung, dạng kem/gel/thuốc mỡ để bôi ngoài da, nhỏ mắt/mũi/tai,..
2. Tác dụng của corticoid
Thuốc chứa corticoid có tác dụng trong việc điều trị một số bệnh lý sau:
- Bệnh viêm khớp dạng thấp, bệnh Crohn, bệnh lupus,…
- Bệnh hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính
- Cơn co gút gấp
- Bệnh nôn và buồn nôn
- Giảm phản ứng dị ứng nặng
- Thay thế hormone tuyến thượng thận khi cơ thể thiếu
- Bệnh lý ngoài da như: eczema, vảy nến, phát ban, kích ứng nhẹ do côn trùng đốt…
3. Tác dụng phụ của corticoid
Tác dụng phụ của corticoid phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: đường dùng nào, liều lượng bao nhiêu, thời gian điều trị dài hay ngắn. Thông thường liều dùng của thuốc ngắn từ 7-14 ngày, dài là trên 14 ngày.
Việc sử dụng loại chất này không cần kê đơn, không cần đơn thuốc. Do đó, người bệnh xem như đây là thuốc giảm đau hiệu quả và sử dụng thường xuyên dẫn đến các tác dụng phụ nguy hiểm khi sử dụng lâu dài. Đặc biệt, nhóm người đang mắc bệnh về cơ, khớp thường xuyên sử dụng thuốc chứa corticoid vì tính hiệu quả mà nó mang lại.
Sử dụng trong thời gian ngắn, cơ thể sẽ gặp một số tác dụng phụ như:
- Rồi loạn chuyển hóa đường
- Một số biểu hiện về da: mọc mụn trứng cá, lông rậm hơn, bầm da.
- Tinh thần dễ nóng nảy, kém tập trung, nặng hơn thì trầm cảm hoặc hưng phấn.
- Hạ kali máu, tăng huyết áp.
Sử dụng trong thời gian dài, người bệnh sẽ gặp các tác dụng phụ nguy hiểm như:
- Tình trạng suy thượng thận
- Bị loãng xương, hoại tử đầu xương vô trùng
- Hiện tượng loét dạ dày, gan nhiễm mỡ
- Tình trạng đục thủy tinh thể
- Rối loạn mỡ máu
- Tăng động
- Ức chế tăng trưởng
4. Lưu ý khi sử dụng corticoid để giảm tác dụng phụ
Tác dụng phụ của corticoid khá nguy hiểm nếu không biết cách sử dụng chúng đúng cách, hiệu quả. Một vài lưu ý sau sẽ giúp người bệnh nắm được những cách thức cơ bản khi sử dụng loại chất này.
Để hạn chế kích thích dạ dày, người bệnh có thể sử dụng viên uống, siro cùng với thức ăn trong trường hợp đang sử dụng corticoid qua đường uống.
Trường hợp đang dùng corticoid trong thời gian dài, không nên dừng thuốc đột ngột. Điều này sẽ gây ra các triệu chứng nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng. Do đó, bạn cần được bác sĩ chỉ định giảm liều từ từ trước khi ngưng hẳn để tránh những đột ngột không tốt cho cơ thể. Qúa trình giảm liều này có thể mất vài tuần để cơ thể thích nghi và khôi phục lại việc sản xuất hormone tự nhiên.
Trường hợp người dùng đang sử dụng dạng kem bôi hoặc mỡ ngoài da cần lưu ý liều lượng dùng. Chỉ nên bôi một lượng nhỏ đủ để bao phủ lớp da bị bệnh. Mục đích giúp cho thuốc không bị hấp thu quá nhiều vào cơ thể, dễ gây tác dụng phụ. Việc băng bó lên vùng bôi thuốc là không cần thiết. Lưu ý không bôi chất này lên vùng da trày xước, bị cọ xát.
Sử dụng corticoid dạng hít sẽ không gây tác dụng phụ nguy hiểm. Một số tác dụng phụ có thể gặp như nấm miệng, khàn giọng. Tuy nhiên, chỉ cần thực hiện đúng kỹ thuật xịt hít và súc miệng sau khi dùng thuốc là có thể khắc phục được tác dụng phụ này.
Ngoài những lưu ý khi sử dụng corticoid ở các đường uống, bôi, hít, người bệnh cần lưu ý đến một chế độ ăn ít muối, giàu kali và tập thể dục thường xuyên. Đó là cách tốt nhất để vừa điều trị bệnh hiệu quả, vừa tăng cường sức khỏe cho người bệnh.
Corticoid vốn dĩ là con dao hai lưỡi đối với người bệnh. Do vậy, dù chất này có hiệu quả điều trị rất tốt đối với việc giảm đau, giảm sưng, giảm ngứa nhưng lại gây rất nhiều tác dụng phụ nếu kéo dài thời gian sử dụng. Người bệnh cần được sự thăm khám, kê đơn và tuân theo sự hướng dẫn sử dụng của bác sĩ chuyên môn để tránh được các hậu quả không đáng tiếc.
